Evolutie is een reeks kleine overwinningen. Zo is het ook met Ancestors: The Humankind Odyssey. Het dumpt je in een vreemde en gevoelloze wereld en dwingt je om te verkennen, te experimenteren, je aan te passen, te overleven met alle mogelijke middelen. Wanneer het dagelijkse leven zo zwaar wordt uitgevochten, voelen zelfs de kleine overwinningen zich openbaren. Eerst leren hoe je een dode boomtak kunt breken. Dan ontdekken dat je de boomtak van je rechterhand naar links kunt verplaatsen. Haal de kleinere twijgen eraf zodat je een gladde houten staaf overhoudt. Een steen vinden en deze gebruiken om de stok te slijpen.

Elke keer toen ik Ancestors: The Humankind Odyssey speel, heb ik het gevoel dat mensen dezelfde vraag stelden: “Wat is het in vredesnaam?” En achteraf lijkt dat nogal oneerlijk, want het is vrijwel precies wat het leek te zijn. Het probleem is dat het conceptueel zo ambitieus is dat je het veld niet zou geloven.

Het veld is ‘Het is een losse simulatie van menselijke evolutie’, die zich uitstrekt over miljoenen jaren en tienduizenden generaties. Je begint  Ancestors: The Humankind Odyssey als een aap, of liever een clan van apen, en marcheert langzaam door de tijd op weg naar homo sapiens, leren over je omgeving, over potentiële roofdieren (en prooi), over welke voedsel- en waterbronnen veilig zijn, over rudimentair hulpmiddelen.

En jouw kenniswinsten overbrengen naar volgende generaties, als je geluk hebt. Het maken van trips met een kind op je rug levert ‘neurale energie’ op, heel letterlijk ervaringspunten die je uitgeeft aan het verbeteren van je apenclan. Ren een tijdje rond en je kunt ontdekken hoe je op twee voeten moet lopen. Gebruik je neus om naar voedsel te zoeken, en het wordt gevoeliger. Ontwijk voldoende roofdieren en je reactietijden verbeteren. Als je doorgaat naar de volgende generatie, kun je een bepaald aantal van deze eigenschappen vastleggen en jouw apen ‘evolueren’, zodat je de volgende keer vanuit een betere basislijn begint.

Na een paar generaties kun je grotere sprongen in de tijd maken. Door bepaalde acties te voltooien – oriëntatiepunten, nieuwe hulpmiddelen, voedselbronnen, enzovoort te ontdekken, worden evolutionaire ‘Feats’ ontgrendeld, waarmee de klok duizenden jaren achter elkaar kan worden vooruitgeschoven. Mijn eerste keer had ik genoeg prestaties gegeven om twee miljoen jaar tegelijk vooruit te springen, waarbij ik me bij de verre nakomelingen van mijn oorspronkelijke clan voegde, nu een beetje minder aapachtig en een beetje meer herkenbaar menselijk.

Ik moet toegeven: meer dan twintig uur later, heb ik het einde niet bereikt. Ik ben nu ongeveer vijf miljoen jaar geleden, zonder enig idee hoe ver deze tijdlijn gaat. Ancestors is een langzame, methodische ervaring, of in ieder geval voor mij. Alles kost tijd. Het slijpen van een stok duurt 30 seconden. Je moet constant naar voedsel zoeken en naar waterbronnen zoeken en op een semi-regelmatige basis slapen.

Je zult het vrijwel zeker ook verpesten. De game leert je niets, behalve een paar bewegingscontroles in het begin. De helft van mijn clan stierf in het eerste uur, de meeste aan slecht gerichte boomtoppen die resulteerden in een val op de grond en brekende ledematen.

Welnu, ik heb een hekel aan bederven wat er gebeurt en waarom, want daarin ligt de aantrekkingskracht van Ancestors. Evolutie is een leerproces, een reeks kleine overwinningen zoals ik hierboven al zei. En het blijkt dat videogames een perfect medium zijn om dit proces te simuleren. De inzet is relatief laag, maar games gaan nog steeds over het leren van de regels van een bepaalde wereld, zich daaraan aanpassen en uiteindelijk exploiteren.

Elk item dat je ontdekt in de game  opent nieuwe mogelijkheden, moedigt verder experimenteren aan. Wat kun je met stokken doen? Welk effect heeft het eten van deze paddenstoelen en kun je die effecten op een of andere manier veranderen of verzachten? Zijn verschillende soorten rotsen nuttig voor verschillende doeleinden?

Het is echter zo’n fascinerende sandbox. Ancestors leidt tot deze verbazingwekkende momenten, verhalen die zo heerlijk eenvoudig klinken in het vertellen maar duizelig en dramatisch voelen in het moment. Het kostte me meer dan twee uur om erachter te komen hoe ik een kokosnoot goed kon openen. Toen ik dat deed, was het gevoel die ik voelde op gelijke voet met het voltooien van een uitdagend baasgevecht.

Het zal me niet verbazen als Ancestors: The Humankind Odyssey een soort massale aantrekkingskracht heeft. Stamleden die je niet actief controleert, zijn bijvoorbeeld dom als rotsen, wat heeft geleid tot menig snelle ondergang in situaties die een door een speler bestuurde aap gemakkelijk zou hebben vermeden. En dat is een element dat de ontwerpers hebben gekozen  om te implementeren.

Er zijn helaas ook talloze technische problemen, contextuele bedieningselementen die niet op betrouwbare wijze worden geactiveerd en apen die permanent vast komen te zitten in watervallen of door rotsen vallen en direct sterven. Oh, en ook veel niet-overhaalbare tussenfilmpjes, wat een vreemde en enigszins frustrerende keuze is.

Dat gezegd hebbende, ik heb het zo verdomd lonend gevonden. Die eerste beladen stappen in een gevaarlijke wereld lijken nu zo ver weg. Ik heb een rudimentair huis gebouwd, diep aan de onderkant van een geul waar de tijgers ons niet kunnen krijgen. Ik heb de planten een naam gegeven, geleerd welke te eten en welke te vermijden. Ik stond op de kliffen en keek uit over een prachtig landschap en voelde alleen nieuwsgierigheid, geen angst. Ik ben eigenlijk samen met mijn apen geëvolueerd om Ancestors: The Humankind Odyssey te begrijpen.

En ik ben nog steeds nieuwsgierig hoeveel er nog over is. Ik heb het gevoel dat ik de meeste grote systemen heb ontdekt en de overgrote meerderheid van de wereld heb gezien, maar ik heb nog steeds slechts 50% van de potentiële prestaties ontdekt.